W dzisiejszym artykule poruszymy jeden z najbardziej popularnych – obok spraw rozwodowych – temat z zakresu prawa rodzinnego: majątek wspólny. Wbrew pozorom nie jest to łatwe zagadnienie, a postępowania w przedmiocie podziału majątku wspólnego niejednokrotnie spędzają klientom sen z powiek. Wiele osób zastanawia się przede wszystkim co wchodzi w skład majątku wspólnego, ale także w jaki sposób każdy z małżonków może korzystać ze składników tego majątku, czy można dokonać podziału majątku w trakcie trwania małżeństwa oraz czy w toku postępowania sądowego zawsze dzielimy majątek po połowie. Postaramy się rozwiać powyższe wątpliwości.

Z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa (tak zwana wspólność ustawowa). Owa wspólność obejmuje wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania (a zatem w trakcie trwania małżeństwa) – i to nie tylko przez oboje małżonków, ale także przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków, o czym opowiemy w kolejnym artykule.

Zgodnie z art. 31 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

„Do majątku wspólnego należą w szczególności:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
• dochody z majątku wspólnego oraz majątku osobistego każdego z małżonków;
• środki gromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
• kwoty składek zaewidencjonowane na subkoncie ZUS;
• środki zgromadzone na koncie OIPE (indywidualne konto emerytalne)

W powyższym przepisie ustawodawca użył zwrotu „w szczególności”, co oznacza, że są to jedynie przykładowe składniki majątku wspólnego.

Każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka. Oboje małżonkowie są zobowiązani do współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności powinni udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Zasadą jest, że każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, jednak z ważnych powodów sąd może (na żądanie jednego z małżonków):

• pozbawić drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym;

• postanowić, że na dokonanie czynności wskazanych w art. 37 § 1 zamiast zgody małżonka będzie potrzebne zezwolenie sądu.

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego (art. 35 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy).

Majątek wspólny można podzielić tylko po ustaniu wspólności majątkowej, a zatem w przypadku rozwiązania małżenstwa przez rozwód, a w trakcie trwania związku małżeńskiego – jedynie po ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej.

Zasadą jest, że małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, co oznacza, że w przypadku podziału ich majątek dzielony jest na równe części. Przepisy dopuszczają jednak, aby sąd dokonał nierównego ustalenia udziałów – z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego. Jest to jednak możliwe wyłącznie z ważnych powodów.

Aby dokonać podziału majątku wspólnego należy złożyć do sądu odpowiednio przygotowany i uzasadniony wniosek zawierający wyszczególnienie składników majątku wspólnego, ich szacunkową wartość lub – w przypadku wątpliwości – ewentualny wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego odpowiedniej specjalności celem oszacowania wartości danego składnika, a także zawierający proponowany sposób podziału majątku.

Masz więcej pytań lub potrzebujesz pomocy w sprawie rodzinnej? Skontaktuj się z kancelarią.