W jakich sytuacjach możliwe jest dokonanie podziału majątku oraz jakie dokumenty są do tego niezbędne? Czy do dokonania podziału majątku konieczny jest rozwód? Co powinien zawierać wniosek o podział majątku złożony do sądu?

Wspólność majątkowa małżeńska – co to oznacza?

Z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje tak zwana wspólność majątkowa (nazywana często wspólnością ustawową). Oznacza to, że od momentu zawarcia małżeństwa wszystkie przedmioty majątkowe są własnością zarówno męża, jak i żony niezależnie od tego czy zostały nabyte przez obojga małżonków czy tylko przez jednego z nich. Tak więc w przypadku zawarcia małżeństwa do majątku wspólnego wchodzić będą między innymi wynagrodzenie za pracę obojga małżonków, dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, a nawet środki z OFE (otwartego funduszu emerytalnego).

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje również wyjątki wyszczególniając listę przedmiotów majątkowych, które nie są objęte wspólnością majątkową i należą do tak zwanego majątku osobistego każdego z małżonków (o czym już wspominaliśmy: https://karno-rodzinne.pl/kazdy-sobie-rzepke-skrobie-czyli-kilka-slow-o-tym-czym-jest-majatek-osobisty/).

Kiedy można dokonać podziału majątku wspólnego?

W czasie trwania wspólności majątkowej (w trakcie trwania małżeństwa) żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego (art. 35 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy).

Majątek wspólny można podzielić tylko po ustaniu wspólności majątkowej, a zatem w dwóch przypadkach:

• po rozwiązaniu małżeństwa – przed rozwód
• w trakcie trwania małżeństwa – po ustanowieniu rozdzielności majątkowej (intercyza)

W jaki sposób można dokonać podziału majątku wspólnego?

Zasadą jest, że małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, co oznacza, że w przypadku podziału ich majątek dzielony jest na równe części (każdy małżonek otrzymuje połowę majątku). Przepisy polskiego prawa dopuszczają jednak, aby sąd dokonał nierównego ustalenia udziałów – z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego. Jest to jednak możliwe wyłącznie z ważnych powodów.

Podziału majątku można dokonać w sposób polubowny – jeśli oboje małżonkowie dojdą do porozumienia co wchodzi w skład ich majątku wspólnego i w jaki sposób chcą ten majątek podzielić (co przyznać na wyłączną własność męża, co na wyłączną własność żony, ewentualnie co sprzedać i w jaki sposób podzielić się pieniędzmi uzyskanymi ze sprzedaży).

Z reguły jednak z uwagi na trudne emocje towarzyszące małżonkom przy konieczności dokonania podziału dorobku całego ich życia podział majątku dokonywany jest w ramach postępowania sądowego.

Kroki formalne przy podziale majątku – checklista

Aby dokonać podziału majątku wspólnego należy złożyć do sądu rejonowego odpowiednio przygotowany i uzasadniony wniosek zawierający:

• wyszczególnienie składników majątku wspólnego
• szacunkową wartość poszczególnych składników majątku wspólnego lub – w przypadku wątpliwości – ewentualny wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego odpowiedniej specjalności celem oszacowania wartości danego składnika.
• wskazanie proponowanego sposobu podziału majątku, tj. jaki składnik przyznać na wyłączną własność męża, jaki na wyłączną własność żony, ewentulanie co sprzedaż i w jaki sposób podzielić się pieniędzmi).

Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku?

• prawomocny wyrok rozwodowy lub potwierdzenie ustanowienia przez małżonków rozdzielności majątkowej;
• tytuły własności do poszczególnych składników majątku
• potwierdzenie dokonania opłaty sądowej – 1000 złotych (w przypadku spornych stanowisk małżonków) lub 300 złotych w przypadku (zgodnych stanowisk stron)

Najczęstsze problemy i spory przy podziale majątku

Do najczęstszych problemów należą:

• ustalenie wartości poszczególnych składników majątku – w tym celu często kluczowa okaże się opinia biegłego sądowego, który posiadając odpowiednią specjalistyczną wiedzę z danego zakresu rzetelnie wskaże ile wart jest dany składnik majątku wspólnego tak, aby żaden z małżonków nie był poszkodowany poprzez zaniżenie wartości dzielonego majątku
• ustalenie kwestii spłat i dopłat – w przypadku przyznania danego składnika na rzecz jednego małżonka drugiemu należy się z tego tytułu stosowna spłata, przy składnikach szczególnie wartościowych, do których należą zazwyczaj nieruchomości problematyczna pozostaje kwestia wysokości ewentualnych rat, w jaki małżonek miałby spłacić drugiego małżonka oraz ostateczny termin spłaty

Masz więcej pytań lub potrzebujesz pomocy w sprawie rodzinnej? Zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z kancelarią.