Na wypadek chęci formalnego rozstania się dwojga małżonków polski system prawny przewiduje dwie możliwości – złożenie do sądu pozwu o rozwód lub pozwu o separację. W każdym przypadku konieczne jest zainicjowanie postępowania sądowego. Czym jest rozwód, a czym separacja? Jakie są między nimi podobieństwa i różnice oraz co lepiej wybrać?

Czym jest rozwód?

Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, żeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Aby sąd orzekł rozwód między małżonkami musi nastąpić trwały oraz zupełny rozkład pożycia małżeńskiego (art. 56 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Oznacza to, że pomiędzy małżonkami na stałe zaniknęły wszystkie łączące ich więzi – więź duchowa, fizyczna, gospodarcza, ekonomiczna, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego i co ważne – oboje nie widzą możliwości odbudowy związku i ratowania małżeństwa.

Czym jest separacja?

Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. Do orzeczenia separacji wystarczy zatem rozkład pożycia charakteryzujący się wyłącznie zupełnością – pomiędzy małżonkami zaniknęły wszystkie łączące ich więzi – więź duchowa, fizyczna, gospodarcza, ekonomiczna, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, ale zanik więzi może mieć charakter przejściowy (nie jest trwały).

Jakie są podobieństwa między rozwodem i separacją?

W obu przypadkach Sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę w rozkładzie pożycia, przy czym na zgodne żądanie małżonków Sąd zaniecha orzekania o winie.

Sąd w wyroku rozstrzyga także o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem (chyba że oboje małżonkowie zdecydują, że nie chcą, aby sąd regulował kontakty rodzica z małoletnim) oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka (obowiązek alimentacyjny). Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie sąd w wyroku orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania małżonków.

Mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie zarówno separacji, jak i rozwodu nie jest dopuszczalne, jeżeli miałoby przez to ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zarówno w przypadku rozwodu, jak i separacji zastosowanie znajdą przepisy o możliwości alimentowania współmałżonka w przypadku pogorszenia się jego sytuacji materialnej lub niedostatku.

Jeśli po rozwodzie (separacji) nie jesteś w stanie utrzymać się na takim poziomie jak w trakcie trwania małżeństwa i wskutek rozwodu (separacji) popadłeś w tak zwany niedostatek, możesz ubiegać się o alimenty po rozwodzie (po separacji) pod warunkiem, że wina za rozkład pożycia nie leży wyłącznie po Twojej stronie. Jest to zatem możliwe w trzech przypadkach – rozwód bez orzekania o winie którejkolwiek ze stron, rozwód z winy obu stron lub rozwód z winy drugiego współmałżonka.

W tej sytuacji Sąd bada zarówno Twoje usprawiedliwione potrzeby, jak i predyspozycje finansowe drugiego małżonka, który miałby płacić Ci alimenty – i to nie tylko jego rzeczywistą sytuację materialną, ale przede wszystkim jego zdolności zarobkowe, czyli to ile byłby w stanie (nawet czysto teoretycznie) zarobić legitymując się swoim wykształceniem i posiadanym doświadczeniem zawodowym.

Z kolei jeśli Twój współmałżonek został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, jako małżonek niewinny możesz domagać się od niego alimentów niezależnie od stanu niedostatku – w tej sytuacji wystarczy, aby Twoja sytuacja materialna została wskutek rozwodu (separacji) pogorszona.

Jakie są podstawowe różnice między rozwodem a separacją?

Zasadniczą różnicą pomiędzy rozwodem a separacją jest fakt, iż rozwód powoduje ostateczne ustanie małżeństwa, a w przypadku separacji sąd może ją znieść na zgodne żądanie obojga małżonków. Z chwilą zniesienia separacji ustają wszystkie jej skutki – małżonkowie dalej pozostają w związku małżeńskim tak jak poprzednio.

Ponadto małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć nowego związku małżeńskiego, podczas gdy po prawomocnym orzeczeniu rozwodu jest to możliwe.

W kwestii alimentów dla byłego małżonka – obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa, a gdy zobowiązanym do alimentowania jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu (chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni) – zasada ta nie znajduje zastosowania w przypadku orzeczenia separacji.

Którą opcję wybrać w Twojej sytuacji?

Jeśli nie jesteś pewien czy chcesz się rozstać i zakończyć małżeństwo, potrzebujesz czasu, aby przemyśleć pewne kwestie, istnieje szansa na uratowanie Twojego związku i bierzesz pod uwagę, że być może będziesz chciał wrócić do męża/żony, a chwilowy rozkład pożycia między Wami nie jest w Twojej ocenie trwały bez wątpienia w Twojej sytuacji lepszym rozwiązaniem będzie separacja. Jeśli z kolei nie widzisz szans na powrót do współmałżonka, nie kochasz żony/męża, układasz sobie nowe życie z innym partnerem/partnerką i jesteś w 100% pewien, że chcesz zakończyć małżeństwo – powinieneś wybrać rozwód.

Masz więcej pytań lub potrzebujesz pomocy w sprawie rodzinnej? Zapraszamy do bezpośredniego z kancelarią.